Współczesna popkultura to dynamiczny świat pełen rozbudowanych narracji, które często wykraczają poza pojedyncze dzieła. Filmy, książki, gry i seriale rzadko kończą się na jednej odsłonie, tworząc złożone uniwersa za pomocą kontynuacji, historii pobocznych, a nawet opowieści rozgrywających się pomiędzy wydarzeniami. Aby pomóc każdemu miłośnikowi kina, literatury czy gier poruszać się w gąszczu tych terminów, przygotowaliśmy obszerny słownik pojęć, który wyjaśni różnice między sequelem a prequelem, spin-offem, interquelem, midquelem i wieloma innymi.

Spis treści

Pojęcia związane ze strukturą serii i opowiadaniem historii

Prequel

Słowo „prequel” to neologizm pochodzący od łacińskiego „pre” (przed) i angielskiego „sequel” (ciąg dalszy). Prequel to dzieło (literackie, filmowe, serialowe, gra komputerowa), które opowiada o wydarzeniach mających miejsce przed akcją oryginalnego dzieła. Często wyjaśnia wątki, które pojawiły się w części głównej. Chociaż prequele wydają się wynalazkiem współczesności, samo słowo pojawiło się w druku już w 1958 roku, a koncepcja istniała znacznie wcześniej.

Charakterystyczne cechy:

Często zdradza „przeszłość” znanych bohaterów.
Może odpowiadać na pytania fanów dotyczące niektórych wątków czy postaci.

Przykłady:

Filmy „Gwiezdne wojny” z lat 1999-2005, które stanowią prequele do trylogii z lat 1977-1983.
Serial „Młody Sheldon”, opowiadający o dzieciństwie Sheldona Coopera z „Teorii Wielkiego Podrywu”.
Seria „Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć” (książka i filmy) jako prequele do „Harry’ego Pottera”.
Filmy „Prometeusz” (2012) i „Obcy: Przymierze” (2017) to prequele serii o Obcym.
„Igrzyska Śmierci: Ballada ptaków i węży” (książka i film) to prequele serii „Igrzyska Śmierci”.

Sequel

Słowo „sequel” pochodzi z języka angielskiego i oznacza kontynuację, ciąg dalszy, następstwo. Sequel to kontynuacja dzieła, która przedstawia dalsze losy bohaterów lub rozwija ważny wątek z poprzedniego dzieła. Często używa się go zamiennie ze słowem „kolejna część”, jednak należy pamiętać, że każdy sequel jest kolejną częścią historii, ale nie każda kolejna część np. filmu jest sequelem (może być prequelem, spin-offem itd.).

Dlaczego powstają sequele? Najczęściej dlatego, że pierwsza część odniosła sukces komercyjny. Producenci chętnie wracają do świata, który pokochali widzowie, aby sprostać oczekiwaniom fanów i zarobić. Czasem jest to część z góry zaplanowanej serii, ale w wielu przypadkach to reakcja na popularność.

Kto tworzy sequele? Niekoniecznie oryginalni autorzy. Sequele bywają tworzone przez innych twórców, nawet wiele lat po premierze pierwowzoru lub po śmierci pierwotnego twórcy, często z powodów komercyjnych lub na licencji. Przykładem są „Scarlett – następne pokolenia” (sequel „Przeminęło z wiatrem” napisany przez inną autorkę) czy „W ręku Boga” (nieoficjalny sequel Trylogii Sienkiewicza).

Jak tytułowane są sequele? Sposoby są różne:

Dodanie numeru (np. „Oszukać przeznaczenie 2”).
Tytuł z podtytułem (np. „Minionki: Wejście Gru”).
Tytuł z numerem i podtytułem (np. „Koszmar z ulicy Wiązów II: Zemsta Freddy’ego”).
Zupełnie inny tytuł (np. „Minionki rozrabiają” po „Jak ukraść księżyc”).
Oryginał i sequel z podtytułami (np. „Harry Potter i Komnata Tajemnic” po „Harrym Potterze i kamieniu filozoficznym”).
Nietypowe tytuły (np. „Kiler-ów 2-óch”, „Galimatias, czyli kogel-mogel 2”, „Zaginiony świat: Park Jurajski”).

Spin-off

Spin-off to nowe dzieło (film, książka, gra komputerowa), które powstaje na bazie wątku lub konkretnych bohaterów z danej produkcji. Nie jest ani prequelem, ani sequelem, ale rozwija poboczny wątek i stawia drugoplanowych bohaterów na pierwszym planie.

Dlaczego produkuje się spin-offy? Głównie z chęci rozwinięcia znanego i lubianego uniwersum oraz z powodów finansowych – spin-offy są bezpieczniejsze, ponieważ bazują na istniejącej bazie fanów. Dają możliwość opowiedzenia nowej historii w znajomym świecie, często z udziałem ulubionych postaci drugoplanowych. Inne powody to:

Popularność oryginału.
Potencjał postaci drugoplanowych (np. Saul Goodman w „Better Call Saul” po „Breaking Bad”).
Możliwość zmiany tonu lub gatunku (np. nowy spin-off „Teorii Wielkiego Podrywu” ma być komediowym science fiction).
Zdarza się, że spin-offy przebijają popularnością pierwotną produkcję, jak „Pingwiny z Madagaskaru”, którzy z postaci drugoplanowych stali się bohaterami własnego serialu i filmu.

Przykłady:

Filmowe: „Samoloty” (po „Autach”), „Timon i Pumba” (po „Królu lwie”), „Kot w butach” (po „Shreku”), „Buzz Astral” (po „Toy Story”), „Elektra” (po „Daredevil”).
Serialowe: „Agenci NCIS: Los Angeles” (po „Agentach NCIS”), „Anioł ciemności” (po „Buffy: Postrach wampirów”), „CSI: Kryminalne zagadki Miami” (po „CSI: Kryminalne zagadki Las Vegas”), „Torchwood” (po „Doktorze Who”), „Sąsiedzi” (po „Lokatorach”).

Interquel

Interquel to dzieło (literackie, filmowe, serialowe, gra komputerowa), które opowiada historię rozgrywającą się pomiędzy wydarzeniami znanymi już z wcześniejszych, kompletnych części serii – najczęściej między oryginałem a jego kontynuacją. Wypełnia lukę fabularną, wyjaśniając, co zaszło między dwoma częściami, rozwija postacie lub tłumaczy przemiany.

Charakterystyczne cechy:

Łączy fabularnie dwie części.
Może pokazywać przemiany bohatera lub wydarzenia „pomiędzy”.

Przykłady:

Książkowy „Powrót Ojca Chrzestnego”, który wypełnia lukę fabularną między „Ojcem Chrzestnym” a „Ojcem Chrzestnym II”.
Film „Szybko i wściekle” (2009), którego akcja toczy się pomiędzy „Za szybcy, za wściekli” a „Szybcy i wściekli: Tokio Drift”.

Midquel

Midquel to historia, której akcja dzieje się w trakcie wydarzeń znanych z oryginalnej historii – czyli równolegle lub pomiędzy scenami. Nie jest tym samym co interquel, choć oba „dzieją się pomiędzy”. Midquel to opowieść równoległa, która pokazuje, co działo się z innymi bohaterami lub w innym miejscu w tym samym czasie, co główny wątek znany z oryginału. To sposób na rozbudowanie świata bez przeskakiwania w czasie, wystarczy zmienić punkt widzenia.

Charakterystyczne cechy:

Pokazuje inną perspektywę.
Wypełnia luki fabularne w środku znanej historii.

Przykłady:

Powieść „Opowieści z Narnii: Koń i jego chłopiec” to midquel pierwszej części „Lew, czarownica i stara szafa”.
Czwarty film z serii o Bournie – „Dziedzictwo Bourne’a” – jest midquelem trzeciej części „Ultimatum Bourne’a”, ponieważ akcja toczy się w tym samym czasie.
„Timon i Pumba” w serialu animowanym opowiedzieli historię „Króla lwa” z innej perspektywy.

Reboot

Restart serii filmowej z nową obsadą i fabułą, który odrzuca dotychczasową kontynuację i przedstawia bohaterów oraz historię na nowo, często w innym świetle.

Przykład: Trylogia Batmana Christophera Nolana.

Remake

Nowa wersja istniejącego filmu, która stara się zachować jego ducha i podstawowe wątki, często przy użyciu nowocześniejszych środków wyrazu.

Przykłady: „King Kong” (2005), „Psycho” (1997).

Versus

Film zestawiający dwie znane postacie przeciwko sobie.

Przykład: „Freddy vs. Jason”.

Crossover

Połączenie postaci z różnych serii w jednym dziele.

Przykład: „Avengers”.

Fanfiction

Twórczość fanowska osadzona w znanym uniwersum, często w formie nieoficjalnych kontynuacji lub alternatywnych historii.

Adaptacja

Wierne przeniesienie dzieła literackiego na ekran.

Ekranizacja

Przeniesienie utworu literackiego na ekran z możliwymi zmianami.

Duchowy następca (Spiritual Successor)

Film podobny tematycznie lub stylistycznie do innego, ale niepowiązany fabularnie.

Przykłady: „The Meg” i „Szczęki”.

Jak interpretować tytuły filmów i seriali? Teraz już wiesz!

Teraz, uzbrojeni w wiedzę o prequelach, sequelach, spin-offach, a nawet midquelach i interquelach, możecie spojrzeć na ulubione historie z zupełnie nowej perspektywy. Zrozumienie, dlaczego pewna produkcja nosi taki, a nie inny tytuł, skąd biorą się decyzje o rozbudowie uniwersum, czy jak sprytnie twórcy manipulują czasem akcji, by dodać głębi bohaterom, to czysta przyjemność.

Współczesna popkultura to fascynująca mozaika opowieści, gdzie każda nowa część, spin-off czy alternatywna perspektywa wzbogaca znany świat. Niech ten słownik będzie dla Was nie tylko źródłem wiedzy, ale i zaproszeniem do jeszcze bardziej świadomego i satysfakcjonującego odbioru filmów, seriali i gier. Śledźcie losy ulubionych bohaterów, odkrywajcie zawiłości fabuły i zanurzajcie się w te wciągające uniwersa!

A by żadna fascynująca opowieść Was nie ominęła, pamiętajcie o bogatej ofercie dostępnej na Pilot WP. To idealne miejsce, aby na bieżąco śledzić premiery, klasyki i różnorodne gatunki, które czekają na odkrycie, poszerzając Wasze kinowe horyzonty. Włączcie się w nurt popkultury i cieszcie się każdą, nawet najbardziej skomplikowaną, historią!